صدام و خانواده

صدام شخصیت منفور مردم کشورمان و حتی بخش زیادی از مردم عراق است. شخصیتی که در دهه ی شصت برای ما ایرانی ها به نماد غرور و خشونت تبدیل شده بود. صدام نه تنها به ایرانی ها بلکه به اعراب کویت و حتی مردم کشور خودش هم رحم نکرد و صحنه هایی در تاریخ رغم زد که او را تبدیل به یکی از منفورترین شخصیت های قرن بیستم کرد.

برای بررسی زوایای مختلف این شخصیت در این مطلب به موضوع روابط وی با خانواده پرداخته ایم:

ریشه خانواده صدام به قبایل سنی عراق باز می گردد. پدر وی چند ماه قبل از تولد صدام فوت کرد و وقتی صدام به دنیا آمد، مادرش حاضر به دیدن وی نبود و تا سه سالگی صدام را به خانه راه نداد. مادر صدام به علت فقر مجبور به ازدواج مجدد گردید و ناپدری به شدت صدام را کتک می زد و او را وادار به سرقت حیوانات اهلی از همسایگان می نمود. از این رو وقتی صدام نه ساله شد، از خانه فرار کرد و به خانه دایی خود رفت و تحت تربیت مستقیم وی که یک ناسیونالیست عرب بود، قرار گرفت. در این دوران صدام از دایی خود تنفر از ایرانی ها را آموخت. دایی صدام در ذهن خواهر زاده خود رویاهایی را ایجاد کرد مبنی بر اینکه صدام باید نقش مهمی در تاریخ عراق داشته باشد. صدام در بیست سالگی یک فعال سیاسی شد و به عضویت حزب نوبنیاد بعث در آمد جنایات بسیاری را مرتکب شد. در سال 1958 صدام با دختر دایی خود با نام ساجده ازدواج کرد. ازدواج بین ساجده و صدام‌حسین یک ازدواج مرسوم بین خویشاوندان و مورد توافق والدینشان بود و بین آنها رابطه خانوادگی نزدیکی وجود داشت. ساجده‌ طلفاح دختر دایی صدام بود. والدین آن دو تصمیم گرفتند وقتی ساجده بزرگ شد او را به ازدواج پسر عمه‌اش صدام درآورند. وقتی این توافق انجام شد، سن آن دو بیشتر از ۱۰ سال نبود.

مدتی بعد از این ازدواج ، اولین فرزند وی به نام عدی در حالی که صدام به جرم براندازی دولت به زندان افتاده بود، به دنیا آمد. در سال 1966 دومین فرزند صدام به نام قصی متولد شد و در همین زمان وی از زندان آزاد شد.

حکومت خانوادگی:

صدام که تحت تاثیر فیلم پدر خوانده خود را پدر فامیل فرض می کرد، به اقوام و بستگان خود مهم ترین پستهای کلیدی کشور را اعطاء کرد. خانواده صدام که بسیار گسترده بودند،حاضر شدند برای حفظ قدرت و ثروت خود جنایات زیادی را مرتکب شوند و شعار خانواده آنها ،این بود: خانواده ای که با هم می کشند، همواره در کنار یکدیگر هستند. حمایت از خانواده از کارسازترین حربه های حفظ قدرت صدام بود، از این رو مشاغل کلیدی به برادران ناتنی که همانند صدام جنایتکار بودند،سپرده شد.  

برای صدام خانواده مهم نبود، ولی حزب بعث اهمیت داشت، تا اینکه احمد حسن البکر پسر دایی صدام در سال 1968 در یک کودتا به ریاست جمهوری عراق رسید و صدام را به ریاست پلیس مخفی این کشور منصوب کرد. در سالهای بعد سه دختر نیز به خانواده صدام اضافه شدند و صدام به آنان قساوت قلب را آموخت .دختران صدام نیز همانند پدر و برادرانشان همواره خشونت را تنها وسیله برای کسب قدرت می دانستند. صدام که می دانست سرنوشت عراق و آینده و آرزوهایش را پسرانش محقق خواهند ساخت، برای تفریح آنان را به اتاقهای شکنجه زندان مخوف بغداد می برد. عدی از این مساله احساس رضایت می کرد و به تدریج غریزه آدمکشی و لذت از در میان پسران نیز همانند پدر شکل می گرفت.

همسر اول:

ساجده همسر اول قبل از ازدواج به عنوان معلم مشغول به کار بود، اما پس از ازدواج به دلیل موقعیت ویژه شوهرش در حکومت عراق از زندگی اجتماعی مجللی برخوردار شد؛ طراحان اروپایی لباس‌های گران‌قیمتی برای او طراحی می‌کردند و با ارزش‌ترین انواع جواهرات را به دست می‌آورد، بازدید وی از بازارهای بغداد کابوس بود؛ او با وجود ثروت زیادی که داشت هزینه اجناس را به طور کامل پرداخت نمی‌کرد، با وجود این‌که منبع اصلی ثروت او سرقت از اموال مردم عراق بود، با این حال به مغازه‌داران رحم نمی‌کرد. او بعد از ازدواج شکل و قیافه‌اش را متحول کرد؛ موهایش را بلوند کرد و صورتش را با کرم پودرهای مرغوب آرایش می‌نمود.

برخی ادعا می‌کنند که ساجده دقیقاً مانند شوهرش خشن و حریص بود و زنانی که با خانواده او در تماس بودند، می‌گفتند این زن ظالم است و با خدمتکارانش با خشونت رفتار می‌کند.

صدام حسین مایل بود تصویر مثبتی از خود به عنوان همسر و پدر به مطبوعات ارائه دهد. در یکی از مصاحبه‌ها در سال ۱۹۷۸ صدام گفت: مهمترین چیز در مورد ازدواج این است که شوهر به‌گونه‌ای رفتار نکند که زن احساس کند به او ظلم می‌شود. البته مانند سایر ادعاهایی که صدام حسین سعی در ارائه آن به مردم داشت، احترام ادعایی وی به ساجده چیزی غیر از دروغ نبود، زیرا شایعات بسیاری در مورد روابط عاطفی صدام وجود داشت و یکی از این روابط که به نظر می‌رسد برای صدام جدی است، رابطه او با یک خانم به نام سمیرا شاه‌بندر بود؛ شوهر شاه‌بندر مجبور به طلاق اجباری از همسرش سمیرا شد، اما ساجده در برابر این رابطه تسلیم نشد. این‌طور که گفته می‌شود شاه‌بندر و صدام در سال ۱۹۸۶ میلادی با یکدیگر ازدواج کردند.

همسر دوم:

سمیرا و صدام حسین در اواخر دهه هشتاد شروع به حضور در ملأعام کردند که این امر موجب عصبانیت گسترده ساجده و خانواده وی شد و عدنان خیرالله برادر ساجده و پسر دایی صدام حسین، یکی از برجسته‌ترین مخالفان این رابطه بود و آن را توهین به خواهرش قلمداد می‌کرد. به محض ابراز مخالفت عدنان، ناگهان او در یک حادثه مشکوک بالگرد کشته و برای همیشه ساکت شد، پس از گذشت چند سال یکی از محافظان صدام اعتراف کرد که به دستور صدام، مواد منفجره در بالگرد جاسازی کرده بود.

صدام در سال 1983 با همسر دوم خود ازدواج کرد.عدی که پیشتر نیز از خیانت صدام به مادرش به شدت خشمگین شده بود و مترصد انتقام از پدرش بود ،کمال حنا جاجو فردی که برای صدام معشوقه های فراوان مهیا می کرد، را کشت. صدام که به شدت از اقدام پسرس عصبانی شده بود، عدی را تهدید به مرک کرد و وی را به زندان انداخت و دستور شکنجه اش را صادر کرد.

دومین ازدواج صدام حسین با سمیره شاه بندر و بعد از طلاق اجباری از شوهرش بود. گفته می شود که سمیره همسر مورد علاقه صدام بود و پسری به اسم علی نتیجه این ازدواج بود که صدام هیچ موقع حقوق قانونی اش را به او نداد. 

همسر سوم:

 همسر سوم صدام، ندال الحمدانی مدیر مرکز تحقیقات انرژی خورشیدی بود که او هم مثل سمیره مجبور به ترک شوهرش و ازدواج با صدام شد. 

پسران صدام:

عدی حسین اولین فرزند صدام در ۱۹۶۵ به دنیا آمد و وقتی پدرش رییس جمهور عراق شد،۱۴ سال سن داشت ولی راه و رسم جنایت و آدم کشی را به خوبی از پدرش آموخته بود. از نظر ظاهری هم بیشتر از برادر کوچکش به پدرش شباهت داشت و خیلی ها اعتقاد داشتند که لاابالی گری را از پدرش به ارث برده بود. عدی فقط ۱۵ سال سن داشت که اولین آدم کشی خود را انجام داد و از همان سنین الکل مصرف می کرد. 

پزشک خانوادگی صدام، عدی را مبتلا به بیماری حاد روانی می دانست. عدی وسایل شکنجه مخصوص به خودش را اختراع کرده بود و یحیی عادل، بدل او، درباره اتاق های شکنجه پسر صدام می گوید: او یک قالب آهنی ساخته بود و آدم ها را درون آن قرار می داد و این قاب پیچ های داشت که کم کم سفت می شدند و به بدن فرد فرو می رفتند. وقتی افراد فریاد می زدند، عدی قهقهه می زد و می‌گفت پیچ ها را سفت تر کن. 

عدی به عنوان رییس کمیته ملی المپیک عراق هم منسوب شده بود و نوع برخوردش با ورزشکاران عراقی در نوع خودش عجیب و غریب بود. او خانواده های ورزشکاران را گروگان می گرفت و تهدید می کرد. فوتبالیست های قدیمی عراقی هنوز طمع شکنجه های او را به یاد دارند. وقتی در مسابقات مقدماتی جام جهانی تیم فوتبال عراق در سال ۲۰۰۰ به لبنان باخت، عدی دستور داد هاشم حسن، دروازه بان فوتبال عراق و قحطان شاطر، دیگر فوتبالیست عراقی را که به نظرش در این باخت مقصر بودند، را برای سه روز شلاق بزنند.

صدام بعد از ماجرا قتل محافظ خود توسط عدی مشاغل حساس را به پسرش نداد و با وجود این که پسر بزرگ‌ترش بود، ترجیح داد که قصی را که زیرک تر و بی رحم تر بود، جانشین خودش کند.

قصی حسین صدام در سال ۱۹۶۶ یعنی یک سال پس از عدی به دنیا آمد و برخلاف برادرش اهل هیاهو نبود. کمتر هرزگی می کرد و بیشتر سعی می کرد در سایه فعالیت کند. قصی به پدرش همان اول نشان داد که هرچقدر او بخواهد بی رحم است و در عین حال آرام و محتاط بود. صدام به او اعتماد کامل داشت؛ آنقدر که در روزهای پایانی حکومت صدام، یکی از دو نفری بود که می دانست صدام در کجا مخفی شده است. 

قصی بعد از فرار پدرش از بغداد، حاکم این شهر بود و برخلاف برادرش همیشه به جنایت در مقیاس بزرگ فکر می کرد. 

او همان جنایتکاری است که به خاطر دشمنی با شیعیان، دستور قتل آنها را داد. فیلم های هولناکی که با عنوان جنایات صدام بعد از مرگش منتشر شد بیشتر کارهایی بود که زیر نظر قصی انجام شده بود.

وقتی صدام می خواست پسر کوچک را به جانشینی خودش معرفی کند، اعتقاد داشت که با شخصیت نامتعادل و روحیه همراه با خونخواری اش می شد سالها عراق را زیر آتش دیکتاتوری حزب بعث و خاندان صدام نگه داشت. 

بعضی گزارش ها از نقش قصی در شکنجه و شهادت اسرای ایرانی در جریان جنگ ایران و عراق حکایت دارد. قصی چه در زمان جنگ ایران و عراق و چه در زمان سرکوب مردم کرد عراق علاقه زیادی به زدن تیر خلاص داشت. 

سرانجام شوم:

بعد از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، صدام به همراه دو پسرش از بغداد فرار کردند و دولت آمریکا برای خبری که به پیدا کردن آنها کمک کند، جایزه گذاشته بود؛ برای صدام ۲۵ میلیون دلار و برای هر کدام از پسرانش ۱۵ میلیون دلار.

جستجوهای به نتیجه رسید و لشکر ۱۰۱ هوابرد آمریکا، ۴ روز پس از ورود به بغداد به خانه ای حمله کردند که عدی و قصی در آنجا مخفی شده بودند. نظامیان آمریکا تلاش زیادی کردند که پسران صدام را زنده دستگیر کنند اما چون تیراندازی از داخل خانه قطع نمی شد، موفق نشدند و هر دو به طرز فجیعی کشته شدند. صدام پس از حمله آمریکا به عراق، مقامش را از دست داد و در دسامبر سال ۲۰۰۳ توسط نیروهای آمریکایی در حالی که در یک زیر زمین در حیاط خانه ای روستایی در حوالی زادگاهش مخفی شده بود، دستگیر شد و در دادگاه ویژه جرایم سران عراق محاکمه و به اعدام محکوم شد و در نهایت در سال ۲۰۰۶ به دار آویخته شد.

چه بر سر همسران و باقی فرزندان صدام آمد؟

ساجده همسر اول صدام حسین در زمان حمله نیروهای آمریکایی به عراق، به همراه دخترانش به اردن رفتند. رغد و رنا در اردن ماندند اما ساجده به همراه دختر کوچکترش حلا، به قطر رفت. برخی منابع رسانه‌ای در سال ۲۰۱۵ میلادی از مرگ «ساجدة طلفاح» همسر صدام در یکی از بیمارستان‌های اردن خبر دادند. اطلاعات زیادی از مرگ همسر او منتشر نشد.

سمیره همسر دوم صدام به همراه پسرش علی در زمان حمله آمریکا به بغداد، اول به سوریه و سپس به لبنان رفتند و در نهایت راهی کانادا شدند. از سرنوشت ندال همسر سوم صدام اطلاعات زیادی منتشر نشده اما طبق برخی اخبار، وی در یک کشور غربی زندگی می کند.